کد مطلب:88614 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:255
[صفحه 195] در قرآن و احادیث صبر بسیار مورد مدح و مجد قرار گرفته، و صابران متصف به صفاتی شده اند. در قرآن بیش از هفتاد مرتبه این صفت پسندیده ذكر شده و نوزده مرتبه خطاب به خود پیامبر شده كه صبر را پیشه خود سازد، و بسیاری از خیرات و درجات مبتنی بر صبر و ثمره ی آن شمرده شده است. برای نمونه، قرار دادن بنی اسرائیل را به عنوان پیشوا و هدایتگر به خاطر صبر دانسته است: «و جعلناهم ائمه یهدون بامرنا لما صبروا» و نیز فرموده: «و تمت كلمه ربك الحسنی علی بنی اسرائیل بما صبروا»، و همچنین اجر صابران را بواسطه ی صبر آنها بی حساب قرار داده «انما یوفی الصابرون اجرهم بغیر حساب» و غیر این آیات از آیات وارده در مورد صبر، و نیز در روایات بسیار مورد توجه قرار گرفته است: امام صادق (ع) می فرمایند: «الصبر من الایمان بمنزله الراس من الجسد فاذا ذهب الراس ذهب الجسد كذلك اذا ذهب الصبر ذهب الایمان» (صبر نسبت به ایمان به منزله ی سر نسبت به بدن است، پس زمانی كه سر می رود، بدن هم می رود، همینطور وقتی صبر می رود، ایمان هم می رود). و نیز در روایتی دیگر آن حضرت فرمودند: وقتی مومن داخل قبرش شد، نماز در طرف راست و زكات در طرف چپ او قرار گرفته و اعمال نیك او سایه بان او می شود و صبر در گوشه ای قرار می گیرد، وقتی دو ملك سوال می آیند صبر به نماز و روزه و اعمال نیك گوید: رفیق شما نزد شماست اگر عاجز شدید از یاری او من نزد او (یعنی بنده مومن) هستم. در حدیث جالبی آن حضرت فرمودند: «ما صابریم و شیعه های ما صابرتر از ما هستند، گفته شد چگونه صابرتر از شما هستند، فرمود: زیرا ما صبر می كنیم بر آنچه می دانیم ولی شیعیان ما صبر می كنند، بر آنچه نمی دانند. رسول گرامی نیز فرمودند: الصبر نصف الایمان (صبر نصف ایمان است). اگر سوال كنی معنی نصف ایمان بودن صبر چیست؟ گویم غزالی در احیاء العلوم خود [صفحه 196] دو وجه برای این روایات ذكر كرده است: 1- ایمان اطلاق بر تصدیقات و اعمال می شود، پس برای ایمان دو ركن است یكی یقین و دیگری صبر، مراد از یقین، معارف قطعی است و مراد از صبر، عمل به مقتضای یقین. و رسول گرامی این دو را (یقین و صبر) را در روایتی جمع كرده و فرموده اند: «من اقل ما اوتیتم الیقین و عزیمه الصبر»، از كمترین چیزهائی كه اعطا شده اید یقین و صبر است. 2- وجه دوم این كه ایمان مشتمل است بر اموری كه نفع می بخشد و بر اموری كه ضرر می زند، مومن باید اعمال نافع را انجام داده، و شكر گزارد، و اعمال مضر را ترك كرده، و صبر در مقابل ترك آنها كند، پس شكر در مقابل اعمال نافع و صبر در مقابل اعمال مضر است، پس شكر نصف ایمان است، و صبر نصف دیگر آن و به همین جهت یكی از صحابه گفت: «الایمان نصفان، نصف صبر و نصف شكر»، ایمان دو نصف است، نصفی صبر و نصفی شكر. در اهمیت صبر همین بس كه تمام اخلاق حمیده به صبر برمی گردد، لكن برای این صبر در هر موردی اسمی است، اگر صبر در برابر شهوت شكم و فرج باشد، عفت نامند و اگر در تحمل امر غیر ملایمی و سختی باشد اسمهای آن نزد مردم مختلف است، اگر در مصیبت باشد، صبر و ضد آن را جزع گویند، اگر در موقع بی نیازی و ثروتمند بودن باشد كه خود را نبازد، «ضبط نفس» گویند كه در مقابلش «بطر» است كه تكبر و خود را بزرگ شمردن باشد و اگر در جنگ باشد، شجاعت و ضدش «جبن» است و اگر در فرو نشاندن غضب باشد، حلم و ضدش «سفه» و نوعی نادانی است و اگر در برابر حوادث خیر و شر روزگار باشد، سعه صدر و ضدش ناراحتی و ضیق صدر است، و اگر در مخفی كردن كلام باشد، كتمان سر است و اگر در برابر زیاده خواهی و زیاده بر زندگی معمولی باشد، زهد و ضدش حرص است و اگر [صفحه 197] صبر بر بهره های كم باشد، قناعت و ضدش «شره» و شدت میل است. و بواسطه ی اشتمال صبر بر این صفات وقتی از پیامبر از ایمان سوال كردند، حضرت فرمودند: هوالصبر زیرا صبر اكثر اعمال ایمان و عزیزترین اعمال آن است.[1].
صبر در اسلام خود نوعی فرهنگ و دانش است، دانشی كه باید آموخت، باید در مواضع مختلف آن را تكرار كرد تا مثل هر صفتی برای انسان ملكه شود.
صفحه 195، 196، 197.